อะบุล กะลาม ฆุลาม มุฮิยุดดีน อาห์เมด บิน ไครุดดีน อัล-ฮุสไซนี อาซาด (อักษรโรมัน: Abul Kalam Ghulam Muhiyuddin Ahmed bin Khairuddin Al-Hussaini Azad, ( listen (วิธีใช้·ข้อมูล) ); 11 พฤศจิกายน 1888 – 22 กุมภาพันธ์ 1958) หรือเป็นที่รู้จักสั้น ๆ ว่า เมาลานาอาซาด (อักษรโรมัน: Maulana Azad) เป็นนักเคลื่อนไหวเรียกร้องเอกราชอินเดีย, นักเทววิทยาอิสลาม, นักเขียน และผู้นำอาวุโสของคองเกรสแห่งชาติอินเดีย หลังอินเดียได้รับเอกราช เขาขึ้นดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีศึกษาธิการคนแรกของอินเดีย ชื่อ "เมาลานาอาซาด" ของเขามาจากคำว่า "เมาลานา" เป็นคำเรียกนำหน้าเชิงให้เกียรติที่แปลว่า "นายท่าน" ส่วน "อาซาด" (อิสระ) เป็นนามปากกาของเขา เขามีบทบาทสำคัญมากต่อการวางรากฐานการศึกษาในประเทศอินเดีย วันเกิดของเขาได้รับการเฉลิมฉลองเป็นวันการศึกษาแห่งชาติ (National Education Day) ไปทั่วประเทศอินเดีย[2][3]เมื่อครั้นเป็นหนุ่ม อาซาดเป็นผู้ประพันธ์บทกวีภาษาอูรดู และยังศึกษาปรัชญากับศาสนา เขาเริ่มมีบทบาทมากขึ้นจากการทำงานเป็นนักข่าวและตีพิมพ์ชิ้นงานที่วิจารณ์รัฐบาลของบริติชราชและสนับสนุนแนวคิดชาตินิยมอินเดีย อาซาดได้กลายมาเป็นผู้นำขบวนการกีลาฟัต ที่ซึ่งเขาได้มีโอกาสใกล้ชิดกับมหาตมะ คานธี ต่อมาอาซาดจึงมีความสนใจมากต่อขบวนการดื้อแพ่งของคานธีและทำงานเพื่อจัดการประท้วงโดยขบวนการดื้อแพ่งเพื่อต่อต้านพระราชบัญญัติโรวราตปี 1919 อาซาดวางตนสนับสนุนแนวคิดของคานธี สนับสนุน สวเทศี (ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น) และ สวราช (ปกครองตนเอง) ในปี 1923 เมื่ออายุได้ 35 ปี เขาขึ้นเป็นประธานคองเกรสแห่งชาติอินเดีย เป็นประธานคนที่อายุน้อยที่สุดในตอนนั้นในปี 1931 เขามีบทบาทมากในการจัดการธรรสนสัตยเคราะห์ และกลายมาเป็นหนึ่งในผู้นำการเรียกร้องเอกราชที่โดดเด่นที่สุดในเวลานั้น โดยมีบทบาทเด่นในการชูความสามัคคีระหว่างชาวฮินดูกับมุสลิม และยังผลักดันแนวคิดแบบฆราวาสนิยมและสังคมนิยม เขายังทำงานให้กับ อัลฮิลาล หนังสือพิมพ์สนับสนุนแนวคิดสามัคคีระหว่างชาวฮินดูและมุสลิมเช่นกัน[4]